Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą nierzadko podejmują decyzję o wycofaniu składników majątku firmowego i przekazaniu ich do majątku osobistego. Może to dotyczyć różnych aktywów, takich jak nieruchomości, samochody czy inne towary, które przestały być używane w celach działalności gospodarczej. Wycofanie majątku firmowego wiąże się jednak z określonymi obowiązkami podatkowymi, w szczególności na gruncie podatku VAT. W tym artykule wyjaśnimy, w jaki sposób takie działania są opodatkowane oraz na co należy zwrócić uwagę, aby prawidłowo rozliczyć VAT.

Wycofanie majątku firmowego a VAT – podstawowe zasady

Zasady dotyczące rozliczania VAT przy wycofaniu towarów z majątku firmowego są uregulowane w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, za dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu VAT uważa się również nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa na cele osobiste podatnika lub jego wspólników. Oznacza to, że przekazanie takich towarów do majątku prywatnego może wiązać się z obowiązkiem zapłaty podatku VAT, jeżeli w momencie ich nabycia podatnik miał prawo do odliczenia VAT.

Przykładowe sytuacje, w których takie przekazanie podlega opodatkowaniu, to:

– nieodpłatne przekazanie towarów na cele osobiste podatnika,

– zużycie towarów na rzecz wspólników,

– wszelkie inne darowizny.

Jednakże, jeśli przedsiębiorca nie miał prawa do odliczenia VAT przy nabyciu danego składnika majątku, jego wycofanie z działalności nie będzie podlegało opodatkowaniu.

Przykład – wycofanie samochodu z majątku firmowego

Rozważmy przypadek przedsiębiorcy, który nabył w 2020 roku samochód osobowy od osoby fizycznej za kwotę 130 000 zł. Z tytułu tego zakupu nie przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku VAT. W trakcie prowadzenia działalności przedsiębiorca wykorzystywał ten samochód do celów mieszanych, odliczając 50% VAT od wydatków związanych z jego eksploatacją.

Jeśli przedsiębiorca zamierza wycofać samochód z majątku firmowego w 2024 roku, nie będzie zobowiązany do zapłaty VAT od tej transakcji, ponieważ nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego od zakupu pojazdu. Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 czerwca 2022 r. potwierdza takie stanowisko.

Wycofanie nieruchomości – szczególne zasady

Jednym z bardziej skomplikowanych przypadków jest wycofanie nieruchomości z majątku firmowego i przekazanie jej do majątku osobistego. Jeżeli podatnik przy zakupie lub wytworzeniu nieruchomości odliczył VAT, wycofanie tej nieruchomości podlega opodatkowaniu VAT. Ważnym czynnikiem, który wpływa na sposób opodatkowania, jest data pierwszego zasiedlenia nieruchomości, a także okres, jaki upłynął od tego momentu.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, dostawa budynków, budowli lub ich części może być zwolniona z VAT, o ile od pierwszego zasiedlenia upłynęło co najmniej 2 lata. Kluczowym jest tutaj ustalenie momentu pierwszego zasiedlenia, które definiuje się jako oddanie nieruchomości do użytkowania pierwszemu nabywcy, użytkownikowi lub rozpoczęcie jej użytkowania na potrzeby własne po jej wybudowaniu lub ulepszeniu.

Przykład – wycofanie nieruchomości

Podatnik nabył nieruchomość wraz z halą produkcyjną w 2009 roku i odliczył VAT od zakupu. W 2019 roku poniósł nakłady na ulepszenie nieruchomości, a także wybudował nowy budynek biurowy, który zasiedlono w 2020 roku. Od inwestycji odliczono VAT. W 2024 roku podatnik zamierza przekazać te nieruchomości do majątku prywatnego.

Czynność ta będzie mogła korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, ponieważ w ciągu ostatnich dwóch lat nie poniesiono nakładów ulepszeniowych, a budynki zostały już zasiedlone. Należy jednak pamiętać, że zwolnienie to wiąże się z koniecznością korekty podatku VAT, który został odliczony przy ich wytworzeniu lub ulepszeniu. Okres korekty dla nieruchomości wynosi 10 lat.

Wycofanie niesprzedanych towarów i środków trwałych

Przedsiębiorcy wycofujący ze swojego majątku firmowego towary handlowe, wyposażenie czy inne środki trwałe, muszą liczyć się z obowiązkiem opodatkowania tej czynności na gruncie VAT. Podstawą opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów jest ich wartość rynkowa na dzień wycofania z majątku firmowego.

Przykład – wycofanie niesprzedanych towarów

Przedsiębiorca planuje likwidację działalności gospodarczej w lipcu 2024 roku. W majątku firmowym posiada niesprzedane towary handlowe, takie jak ręczniki i koce, oraz samochód osobowy, od których odliczono VAT. W takiej sytuacji przekazanie tych towarów do majątku osobistego podlega opodatkowaniu VAT na podstawie ich wartości rynkowej w dniu wycofania.

Podsumowanie

Przekazanie składników majątku firmowego do majątku prywatnego wiąże się z koniecznością dokonania odpowiednich rozliczeń na gruncie podatku VAT. Kluczowe znaczenie mają tutaj takie czynniki jak prawo do odliczenia VAT przy nabyciu, moment pierwszego zasiedlenia nieruchomości czy też wartość rynkowa towarów. Przedsiębiorcy muszą zatem szczegółowo analizować swoją sytuację, aby prawidłowo rozliczyć VAT i uniknąć ewentualnych sankcji podatkowych.